Về bài thuốc chữa viêm đường tiết niệu của bà Vũ Thị Ngát Thôn Ngòi Cát, Xã Cảm

[Bùi Văn HảiThành viên]

Chủ trị: Điều trị sỏi thận
Công thức bài thuốc: Các vị thuốc phơi khô; 01 thang thuốc sắc có công thức như sau:
Kim tiền thảo 30g Sắn thuyền 20g
Thắp bút 10g Quả dứa dại 10g
Hột chuối rừng 10g Cây lá nứa 10g
Sắc uống ngày 01 thang.
Phân tích bài thuốc:
1. Kim tiền thảo: Cây kim tiền thảo có tên khoa học là Desmodium styracifolium (Osb.) Merr. Họ Đậu – Fabaceae hay nhiều nơi gọi kim tiền thảo là Cây mắt trâu, Đồng tiền lông, Vảy rộng, Mắt rồng(như hình dưới)

Là cây cỏ mọc bò, cao 30 – 50cm. Ngọn non dẹt và có phủ lông tơ, màu trắng. Lá mọc so le, gồm 1 hoặc 3 lá chét tròn, dài 1,8 – 3,4cm; rộng 2,5 – 3,5cm. Do đó có tên Đồng tiền, mặt dưới có lông trắng bạc, mặt trên có những đường gân rất rõ. Hoa màu tía, mọc thành chùm xim ở kẽ lá. Theo nghiên cứu mới chất chỉ ra rằng trong cây kim tiền thảo có những loại cất Herba Glechomae Longitubae; Herba Desmodii Styracifolii; Lysimachinae Christinae… đây đều là những chất có tác dụng tốt tới sức khỏe của người bệnh. Chính vì thế người ta thường sử dụng cây kim tiền thảo để chữa các bệnh liên quan đến tuyến mật, hệ bài tiết, các bệnh liên quan đến tim mạch, sỏi thận….Theo y học cổ truyền thì kim tiền thảo là cây thảo dược rất lành tính, không lo tác dụng phụ, nếu uống hàng ngày giúp giải nhiệt và giải độc cơ thể, giúp chống viêm, kháng khuẩn, tiêu viêm, lợi mật lợi tiểu, làm mát gan, trị nóng trong người, loại bỏ mụn nhọt lở loét trên da, trị được vết thương do rắn cắn.Y học hiện đại cũng đã vào cuộc nghiên cứu và chứng minh được các hoạt chất, dược tính có trong cây kim tiền thảo có tác dụng điều trị cao huyết áp hiệu quả, làm tăng lưu lượng mạch vành, ổn định nhịp tim, đồng thời còn làm giảm mức tiêu thụ oxy của cơ tim, rất tốt cho hệ tim mạch.
Lưu ý: Trẻ nhỏ, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú không nên sử dụng vì có thể ảnh hưởng đến thai nhi, người bị bệnh dạ dày chỉ nên sử dụng khi tham khảo thật kỹ những lời khuyên của bác sĩ hoặc những người có trình độ chuyên môn.
2. Sắn thuyền: Dân gian dùng vỏ thân cây để sàm thuyền, lá sắn thuyền tươi giã nát đắp lên vết thương chảy mủ dai dẳng, bỏng vết mổ nhiễm trùng, gãy xương hở, hoại tử da cóa tác dụng chống viêm. Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp đã dùng có kết quả chữa những vết thương nhiễm trùng thông thường, làm cho vết thương chóng khô, bớt nhiễm trùng, tổ chức sẹo có điều kiện phát triển, làm cho vết thương chóng lên da non, đặc biệt dùng lá sắn thuyền chưa có trường hợp nào vết sẹo bị lồi là một điều các nhà tạo hình và vá da rất mong muốn. Ngoài các công dụng trên, người ta còn dùng lá non sắn thuyền để ăn gỏi.
Chưa có tài liệu nói tới tác dụng bài sỏi, tuy nhiên tác dụng chống viêm là khá rõ.
3. Cỏ Tháp bút (Mộc Tặc).
Tên khoa học: Equisetum debile Roxb. Họ: Mộc tặc (Equisetaceae).
Tên khác: Tiết cốt thảo, Mộc tặc thảo, Bút đầu thái, Cỏ tháp bút, Búa lọ phì nọi (Thái).
Cây: thân thảo, sống lâu năm, có thể cao đến 1m. Thân rễ dài, chia đốt, mọc bò ở dưới mặt đất. Thân cây mọc đứng, hình trụ rỗng (trừ các mấu), có nhiều khía rãnh dọc, mang phần sinh sản (hữu thụ) và phần không sinh sản (bất thụ). Phần không sinh sản có thể dài đến 20cm, chia thành từng dóng, có rãnh dọc; ở mỗi mấu có một vòng lá rất nhỏ dính liền nhau ở gốc thành bẹ hình ống, phía trên ống chia răng mầu nâu, ứng với số rãnh của dóng. Phần sinh sản gồm túi bào tử mọc ở mặt dưới những lá biến đổi thành vẩy. Các vẩy này tụ họp thành bông thuôn ở ngọn thân, nom như đầu nhọn của chiếc bút lông.
Cách dùng: Công dụng của Mộc Tặc làm tán phong nhiệt, trừ mắt có màng (thoái ế), lợi tiểu, làm ra mồ hôi. Ngày dùng 4 – 12g kết hợp với thuốc khác, dạng thuốc sắc hoặc hoàn tán. Chữa phù trong viêm cầu thận cấp, đái ra cặn trắng.
4. Cây dứa dại: là một vị thuốc quý mọc xung quanh bờ khe, ở bờ suối , ngoài tác dụng điều trị bệnh sỏi thận, cây còn được sử dụng nhiều trong đời sống chúng ta.

5. Chuối hột: Quả chuối hột rừng (còn gọi là chuối chát) thường được dân gian dùng chữa bệnh sỏi thận bằng cách dùng hạt nấu nước uống trong vài tháng. Ngoài ra, nó cũng có tác dụng chữa một số bệnh khác như cảm sốt, táo bón, hắc lào. Quả chuối hột lành, khi chín ăn ngọt, nhưng có nhiều hột. Để chữa sỏi thận, dân gian chọn chuối thật chín, lấy hạt phơi khô, tán nhỏ nấu lấy nước uống. Cho 7 thìa nhỏ (thìa cà phê) bột hạt chuối vào 2 lít nước đun nhỏ lửa, khi còn 2/3 nước là được. Uống hằng ngày như nước trà liền trong 2-3 tháng, cho kết quả khá tốt đối với sỏi đường tiết niệu.
6. Cây lá nứa: Một loại cỏ mọc hoang có lá giống lá tre nứa, thường được dân gian sử dụng chữa đau lưng tiểu rắt, cặn. Thường sử dụng phối hợp các thuốc nam khác.
Chúng ta đã rất quen với các vị thuốc trong dân gian như: Râu ngô, Kim tiền thảo, cây râu mèo, hạt chuối hột, mã đề… trong điều trị bệnh thận, tiết niệu. Công thức bài thuốc của bà Vũ Thị Ngát nêu trên đã bao gồm các vị thuốc có tác dụng bài sỏi đối với sỏi thận, lợi tiểu, chống viêm, các vị thuốc này đã được đề cập trong các y văn về Y học cổ truyền Việt Nam, các vị thuốc cũng đã được sử dụng trong dân gian để điều trị bệnh sỏi thận rất hiệu quả. Người bệnh sử dụng bài thuốc của bà Ngát sẽ an toàn và người có bệnh sỏi thận, viêm đường tiết niệu sẽ đạt được hiệu quả chữa bệnh như mong muốn.
B V H.

[Người viết]

Bài viết